In een winkel met tweedehands boeken heb ik onlangs een mooi boek over één van mijn lievelingsregisseurs gekocht: Roman Polanski. Een man die mij mateloos fascineert. Zijn films zijn voor mij helder stralende sterren in een hemel vol met flets schijnende planeten. Wat heeft die man dat hij zo veel boeiende films in zo veel verschillende genres en stijlen heeft kunnen maken? Om te beginnen natuurlijk heel veel talent. Hij is zonder twijfel een genie. Verder veel vakmanschap. Maar hoe boeiend en verrassend zijn films ook zijn, wat er in zijn leven gebeurd is (hij is inmmiddels 82) slaat alles. Als je zou proberen zijn leven als fictie te verfilmen, zou niemand in de zaal bereid zijn dit als geloofwaardig te aanvaarden. Het aantal absurde gebeurtenissen waar het toeval een bizarre rol in heeft gespeeld is onvoorstelbaar. Maar het is ook een leven geweest met veel wreedheden, tragiek en verlies dat je je nauwelijks kunt geloven dat iemand daar niet als een geestelijk wrak uit komt. Een kort overzicht.
Op 18 augustus 1933 wordt Roman Polanski als Poolse Jood in Parijs geboren. Vier jaar later besluiten zijn ouders met hun zoon en dochter uit veiligheidsoverwegingen terug te gaan naar Polen. Een noodlottige beslissing, want Polen is het land geweest waar voor iedereen, maar in het bijzonder voor Joden, de meest verschrikkelijke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Tijdens een razzia worden de moeder en zus van Roman opgepakt en naar Auschwitz gestuurd. Roman ontsnapt. De moeder zal in Auschwitz sterven. Later laat de vader Roman uit het getto ontsnappen door een opening in het prikkeldraad. Hij stuurt hem naar een adres buiten de stad. Zonder familie weet Roman als jongetje van nog geen 10 jaar oud twee jaar lang te overleven door van de ene schuilplaats naar de andere te vluchten.
Na de oorlog komt hij door toeval weer in contact met zijn vader die inmiddels hertrouwd is. Deze vrouw wil een nieuwe start en daar past een zoon uit een eerder huwelijk niet in. De zus is naar Frankrijk vertrokken. Op 13-jarige leeftijd moet hij alleen voor zichzelf zorgen. Hij bluft zich naar een baan als acteur. Aanvankelijk in hoorspelen, maar al snel ook op toneel en later in films. Naast acteren volgt hij ook een kunstopleiding. In 1960 maakt hij de film, Knife in the water. Deze film wordt in het westen goed ontvangen. Maar voor het dan communistische Polen is deze film te decadent. Polanski realiseert zich dat hij met zijn talent en ambitie in Polen niet de ruimte zal krijgen die hij nodig heeft. Hij besluit naar het westen te vluchten.
Daar maakt hij spraakmakende films als Repulsion, The Fearless Vampirekillers en Rosemary's Baby. In 1966 ontmoet hij de liefde van zijn leven, de beeldschone actrice Sharon Tate (actrice in The Fearless Vampirekillers). Ze trouwen in 1968. Een jaar later wordt Sharon, dan zwanger van hun eerste kind in Amerika (Polanski is in Engeland met een film bezig) met een aantal anderen door Charles Manson in hun huis ritueel vermoord.
Deze klap komt Polanski moeilijk te boven. Zijn filmproductie daalt drastisch. Hij laat zich meeslepen in de roes van de jaren 60 en 70. In die tijd heeft hij een korte affaire met een naar later blijkt minderjarig meisje. Roman Polanski wordt gearresteerd, pleit "schuldig" en verdwijnt gedurende 90 dagen in de gevangenis, waar hij psychologische tests moet ondergaan. Als vastgesteld is dat Polanski geen pedofiel is of een andere seksuele afwijking heeft, wordt hij voorlopig vrijgelaten. Maar de officier gaat tegen dit besluit in beroep en wil Polanski in de gevangenis houden. En weer moet hij vluchten. Hij weet dat hij in Amerika geen enkele kans heeft op een eerlijk proces. Als maker van provocerende films is hij voor veel Amerikanen de Kop van Jut in het preutse Amerika. De uitkomst van het proces zal zeker een jarenlange gevangenisstraf zijn.
In Europa is hij betrekkelijk veilig en kan hij weer films maken. Maar de lange arm van Amerika laat hem niet met rust. Vele jaren later krijgt Polanski huisarrest in zijn huis in Zwitserland, in afwachting van een uitleveringsprocedure naar de USA. Uiteindelijk wordt dit verzoek geweigerd en is Polanski weer vrij man. Toch is hij er nog niet van af. Nog dit jaar deed de Amerikaanse justitie een zelfde verzoek aan de Polen, maar ook hier ving men bot. Het is een leven geweest van vluchten, verlies en vrezen. En toch is Roman Polanski er niet aan onder door gegaan. Misschien wel dankzij zijn vermogen om veel van de emotionele en dramatische ervaringen in zijn leven om te zetten in prachtige films. Als er één kunstenaar is bij wie leven en werk een ondeelbaar geheel vormen, dan is dat bij Roman Polanski. Ik ben hem dankbaar dat hij ondanks alles er altijd in geslaagd is het wonderkind te blijven dat hij ooit was.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten